ชื่ออื่นๆ : กระโดนโคก กระโดนบก (กลาง-ใต้) , ปุย (ใต้ เหนือ) , ปุยกระโดน (ใต้) , ปุยขาว ผ้าฮาด (เหนือ) , หูกวาง (จันทบุรี) , ต้นจิก (ภาคกลาง) , พุย (ละว้า-เชียงใหม่) ขุย (กะเหรี่ยง-จันทบุรี) ,กะนอน (เขมร) , แซงจิแหน่, เส่เจ๊อะบะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน)
ชื่อสามัญ : Tummy-wood , Patana oak
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Careya sphaerica Roxb.
วงศ์ : Lecythidaceae
ถิ่นกำเนิด : อัฟกานิสถาน อินเดีย ศรีลังกา พม่า ภูมิภาคอินโดจีนถึงมาเลเซีย
ลักษณะทั่วไป : ไม้ยืนต้น ขนาดกลาง ผลัดใบ สูง 6 – 10 เมตร โดยมากลำต้นมักเตี้ย พบขึ้นทั่วไปตามป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรัง เปลือกต้นสี ดำ หรือสีน้ำตาลดำหนา แตกล่อนเป็นแผ่น มีกิ่งก้านสาขามาก เนื้อไม้สีแดงเข้มถึงสีน้ำตาลแกมแดง เรือนยอดเป็นพุ่มกลม แน่นทึบ เปลือกหนา แตกล่อน ใบเดี่ยวผิวใบทั้งสองด้านเกลี้ยง เนื้อใบหนาและเป็นลอน ขอบใบหยักแต่ตื้น สีเขียวสด ก้านใบอวบ หน้าแล้งใบแก่ท้องใบเป็นสีแดง แล้วทิ้งใบเมื่อออกใบอ่อน ยอดอ่อนเป็นสีน้ำตาลแดง ผลสดรูปกลมแข็ง มีสีเขียวพอสุกเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาล ภายในผลมีเมล็ดเป็นจำนวนมาก เมล็ดแบน เป็นรูปไข่ ดอกขนาดใหญ่มีสีชมพูแกมขาว ช่อแบบกระจะ สั้นมาก มี 2-6 ดอก ออกตามปลายกิ่งที่ไม่มีใบ โคนกลีบดอกเชื่อมกันเป็นรูประฆัง ร่วงง่าย ดอกบานกลางคืน และมักร่วงตอนเช้า
ฤดูการออกดอก : ออกดอกช่วง ม.ค. – เม.ย , ออกผลราวก.พ.- มิ.ย การขยายพันธุ์ : เมล็ด , ตอนกิ่ง
ข้อดีของพันธุ์ไม้ : เป็นพรรณไม้ที่ทนความแห้งแล้งและแสงแดดได้ดี ลำต้นเป็นไม้เนื้อแข็งใช้ในการสร้างบ้านเรือน ทำเครื่องเรือน ทำเรือและพาย ทำครกสากทำเกวียนและเพลา ใช้ทำเป็นหมอนรองรถไฟ ,เปลือกมีรสฝาดเมา แช่น้ำดื่มแก้ปวดท้อง ท้องเสีย แก้พิษงู แก้อักเสบจากงูกัด ใช้เป็นยาสมาน ใช้สมานแผล แก้เคล็ดเมื่อย ,ใบ รสฝาด ใช้รักษาแผลสด โดยนึ่งให้สุกใช้ปิดแผล หรือปรุงเป็นน้ำมันสมานแผล ,ดอก บำรุงร่างกายหลังคลอดบุตร แก้หวัด แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ , ผล รสจืดเย็น ช่วยย่อยอาหาร บำรุงหลังคลอด , ดอกและน้ำจากเปลือกสด ใช้ผสมกับน้ำผึ้ง กินเป็นยาแก้หวัด แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ และเป็นยาบำรุงสำหรับสตรีหลังคลอดบุตร ,ใบอ่อนและยอดอ่อน รับประทานสดเป็นผักจิ้ม มีรสฝาด ต้นผสมกับเถายางน่องและดินประสิว เคี่ยวให้งวด ตากแห้ง ใช้ปิดแผลมีพิษ ปิดหัวฝี , เมล็ดเป็นพิษ รากมีพิษ ใช้เบื่อปลา ,เปลือกใช้ต้มย้อมผ้าให้สีน้ำตาลแดง , เส้นใยที่ได้จากเปลือกใช้ทำเชือก ทำเบาะรองหลังช้าง ทำกระดาษสีน้ำตาล
ข้อแนะนำ : ใบและยอดอ่อนมีปริมาณกรดออกซาลิค (oxalic acid) ในปริมาณค่อนข้างสูงถ้าได้รับสารโปรตีนในปริมาณต่ำ อาจเป็นสาเหตุเบื้องต้นของการเกิดนิ่วในกระเพาะปัสสาวะ
ชาวอีสาน ชาวใต้และชาวเหนือมักรับประทานผักกระโดนเป็นผักสดกับน้ำพริก ส้มตำ ลาบก้อย ยำไข่มดแดง
ข้อมูลอื่นๆ :
ไม่มีความคิดเห็น :
แสดงความคิดเห็น
ขอเชิญเพื่อนๆแสดงความคิดเห็นของบทความได้เลยนะครับ